1.8: Matumizi ya Lugha
- Page ID
- 79900
\( \newcommand{\vecs}[1]{\overset { \scriptstyle \rightharpoonup} {\mathbf{#1}} } \)
\( \newcommand{\vecd}[1]{\overset{-\!-\!\rightharpoonup}{\vphantom{a}\smash {#1}}} \)
\( \newcommand{\id}{\mathrm{id}}\) \( \newcommand{\Span}{\mathrm{span}}\)
( \newcommand{\kernel}{\mathrm{null}\,}\) \( \newcommand{\range}{\mathrm{range}\,}\)
\( \newcommand{\RealPart}{\mathrm{Re}}\) \( \newcommand{\ImaginaryPart}{\mathrm{Im}}\)
\( \newcommand{\Argument}{\mathrm{Arg}}\) \( \newcommand{\norm}[1]{\| #1 \|}\)
\( \newcommand{\inner}[2]{\langle #1, #2 \rangle}\)
\( \newcommand{\Span}{\mathrm{span}}\)
\( \newcommand{\id}{\mathrm{id}}\)
\( \newcommand{\Span}{\mathrm{span}}\)
\( \newcommand{\kernel}{\mathrm{null}\,}\)
\( \newcommand{\range}{\mathrm{range}\,}\)
\( \newcommand{\RealPart}{\mathrm{Re}}\)
\( \newcommand{\ImaginaryPart}{\mathrm{Im}}\)
\( \newcommand{\Argument}{\mathrm{Arg}}\)
\( \newcommand{\norm}[1]{\| #1 \|}\)
\( \newcommand{\inner}[2]{\langle #1, #2 \rangle}\)
\( \newcommand{\Span}{\mathrm{span}}\) \( \newcommand{\AA}{\unicode[.8,0]{x212B}}\)
\( \newcommand{\vectorA}[1]{\vec{#1}} % arrow\)
\( \newcommand{\vectorAt}[1]{\vec{\text{#1}}} % arrow\)
\( \newcommand{\vectorB}[1]{\overset { \scriptstyle \rightharpoonup} {\mathbf{#1}} } \)
\( \newcommand{\vectorC}[1]{\textbf{#1}} \)
\( \newcommand{\vectorD}[1]{\overrightarrow{#1}} \)
\( \newcommand{\vectorDt}[1]{\overrightarrow{\text{#1}}} \)
\( \newcommand{\vectE}[1]{\overset{-\!-\!\rightharpoonup}{\vphantom{a}\smash{\mathbf {#1}}}} \)
\( \newcommand{\vecs}[1]{\overset { \scriptstyle \rightharpoonup} {\mathbf{#1}} } \)
\( \newcommand{\vecd}[1]{\overset{-\!-\!\rightharpoonup}{\vphantom{a}\smash {#1}}} \)
\(\newcommand{\avec}{\mathbf a}\) \(\newcommand{\bvec}{\mathbf b}\) \(\newcommand{\cvec}{\mathbf c}\) \(\newcommand{\dvec}{\mathbf d}\) \(\newcommand{\dtil}{\widetilde{\mathbf d}}\) \(\newcommand{\evec}{\mathbf e}\) \(\newcommand{\fvec}{\mathbf f}\) \(\newcommand{\nvec}{\mathbf n}\) \(\newcommand{\pvec}{\mathbf p}\) \(\newcommand{\qvec}{\mathbf q}\) \(\newcommand{\svec}{\mathbf s}\) \(\newcommand{\tvec}{\mathbf t}\) \(\newcommand{\uvec}{\mathbf u}\) \(\newcommand{\vvec}{\mathbf v}\) \(\newcommand{\wvec}{\mathbf w}\) \(\newcommand{\xvec}{\mathbf x}\) \(\newcommand{\yvec}{\mathbf y}\) \(\newcommand{\zvec}{\mathbf z}\) \(\newcommand{\rvec}{\mathbf r}\) \(\newcommand{\mvec}{\mathbf m}\) \(\newcommand{\zerovec}{\mathbf 0}\) \(\newcommand{\onevec}{\mathbf 1}\) \(\newcommand{\real}{\mathbb R}\) \(\newcommand{\twovec}[2]{\left[\begin{array}{r}#1 \\ #2 \end{array}\right]}\) \(\newcommand{\ctwovec}[2]{\left[\begin{array}{c}#1 \\ #2 \end{array}\right]}\) \(\newcommand{\threevec}[3]{\left[\begin{array}{r}#1 \\ #2 \\ #3 \end{array}\right]}\) \(\newcommand{\cthreevec}[3]{\left[\begin{array}{c}#1 \\ #2 \\ #3 \end{array}\right]}\) \(\newcommand{\fourvec}[4]{\left[\begin{array}{r}#1 \\ #2 \\ #3 \\ #4 \end{array}\right]}\) \(\newcommand{\cfourvec}[4]{\left[\begin{array}{c}#1 \\ #2 \\ #3 \\ #4 \end{array}\right]}\) \(\newcommand{\fivevec}[5]{\left[\begin{array}{r}#1 \\ #2 \\ #3 \\ #4 \\ #5 \\ \end{array}\right]}\) \(\newcommand{\cfivevec}[5]{\left[\begin{array}{c}#1 \\ #2 \\ #3 \\ #4 \\ #5 \\ \end{array}\right]}\) \(\newcommand{\mattwo}[4]{\left[\begin{array}{rr}#1 \amp #2 \\ #3 \amp #4 \\ \end{array}\right]}\) \(\newcommand{\laspan}[1]{\text{Span}\{#1\}}\) \(\newcommand{\bcal}{\cal B}\) \(\newcommand{\ccal}{\cal C}\) \(\newcommand{\scal}{\cal S}\) \(\newcommand{\wcal}{\cal W}\) \(\newcommand{\ecal}{\cal E}\) \(\newcommand{\coords}[2]{\left\{#1\right\}_{#2}}\) \(\newcommand{\gray}[1]{\color{gray}{#1}}\) \(\newcommand{\lgray}[1]{\color{lightgray}{#1}}\) \(\newcommand{\rank}{\operatorname{rank}}\) \(\newcommand{\row}{\text{Row}}\) \(\newcommand{\col}{\text{Col}}\) \(\renewcommand{\row}{\text{Row}}\) \(\newcommand{\nul}{\text{Nul}}\) \(\newcommand{\var}{\text{Var}}\) \(\newcommand{\corr}{\text{corr}}\) \(\newcommand{\len}[1]{\left|#1\right|}\) \(\newcommand{\bbar}{\overline{\bvec}}\) \(\newcommand{\bhat}{\widehat{\bvec}}\) \(\newcommand{\bperp}{\bvec^\perp}\) \(\newcommand{\xhat}{\widehat{\xvec}}\) \(\newcommand{\vhat}{\widehat{\vvec}}\) \(\newcommand{\uhat}{\widehat{\uvec}}\) \(\newcommand{\what}{\widehat{\wvec}}\) \(\newcommand{\Sighat}{\widehat{\Sigma}}\) \(\newcommand{\lt}{<}\) \(\newcommand{\gt}{>}\) \(\newcommand{\amp}{&}\) \(\definecolor{fillinmathshade}{gray}{0.9}\)Zoezi la kwanza: Marudio ya Ngeli
Regina na mama mmoja Mtanzania.
Tumia maneno yafuatayo badala ya kitu. Tunga sentensi kama unavyoonyeshwa katika mfano.
[Regina is a Tanzanian lady. Use the following words instead of kitu. Form sentences as shown in the pattern. You may use pictures from the internet instead of the words below.]
MFANO A Kitu kimoja kilimsaidia Regina.
B Kitu gani?
A Ng’ombe. [Mwanafunzi abuni jibu lake.]
1 kijiji
2 mwanamke
3 kijana
4 ng’ombe
5 barua
6 shamba
7 Tumia maneno yako.
[PATTERN: A: One thing helped Regina. B: What thing? A: Cattle/cows.
[The student makes up his/her own answer.]
Zoezi la pili: Marudio ya Tensi- Kanusha Wakati Uliopo
Badilisha sentensi kama unavyoonyeshwa hapa chini.
[Review of the tenses. Negate the present tense. Change the sentences as shown below.]
MFANO A Je, Regina anakaa Dar es Salaam?
B Hapana, (Regina) hakai Dar es Salaam.
[PATTERN: A: Does Regina live in Dar es Salaam? B: No, (Regina) she doesn’t live in DSM.]
jibu.
1 Je, tunasema Kichina hapa? | |
2 Je, unafahamu kila kitu? | |
3 Je, mnafanya kazi kwa bidii? | |
4 Je, wanafunzi wanajibu? | |
5 Je, Ukerewe unajulikana? | |
6 Je, miaka inapita? | |
7 Je, upepo unavuma? | |
8 Je, kazi inatosha? | |
9 Je, majirani wanasema? |
Zoezi la tatu: Kanusha Wakati Uliopita, na Wakati Ujao
Tumia sentensi zilizopo katika Zoezi la pili.
[Negate the past tense, and the future tense. Use the sentences in Exercise 2.]
Zoezi la nne:Vimilikishi (Binadamu na vimilikishi vyake.)
Jaza nafasi.
[Possessives. (Human beings and their possessives.) Fill the gaps.]
1 baba __ake | jibu. |
2 mama __angu | |
3 mume __ake | |
4 dada __ako | |
5 mgeni __enu | |
6 binti __ao | |
7 mwanafunzi __etu | |
8 kiongozi __etu | |
9 Tumia neno lako. |
Zoezi la tano: Virejeshi
Tunga sentensi kama unavyoonyeshwa katika mfano.
[The Relatives. Form sentences as (you are) shown in the pattern.]
MFANO * nyama
A Sitaki nyama iLIyooza.
B Bila shaka. Tuna nyama nzuri iSIyooza.
1 chakula
2 mkate
3 maziwa
4 nyanya
5 embe
6 yai
7 samak
8 Tumia neno lako.
[PATTERN. * Meat A. I don’t want rotten meat/meat that is rotten.
B. Of course. We have good meat which isn’t rotten/bad.]
Zoezi la sita: Virejeshi
Tafsiri. [The Relatives. Translate.]
1 The girl who was known as Rosa Mistika was fifteen.
2 The author who wrote Rosa Mistika comes from Nansio.
3 Kikerewe is a language which is spoken in Ukerewe.
4 The father wasn’t someone known as a good teacher. […wasn’t a person who
was known as…]
5 Andika sentensi yako.
Zoezi la saba: Mazumgumzo
Mwanzo wa muhula: mazungumzo baada ya likizo.
Ongea na wanafunzi wenzako kwa dakika 5 – 10, kisha mweleze mwalimu habari hizo.
1. Ulikaa wapi wakati wa likizo?
2. Ulifanya nini?
3. Ulikuwa na afya nzuri? Uliumwa?
4. Ulifurahi zaidi kufanya nini?
5. Uko tayari kusoma tena?
6. Umesahau Kiswahili sana?
7 Umeshanunua vitabu vyote?
8. Je, utahudhuria Meza ya Kiswahili?
9. Je, unaweza kumsaidia mwanafunzi wa mwaka wa kwanza?
10. Karibu uulize maswali yako wewe.