Skip to main content
Humanities LibreTexts

4.6: Matumizi ya Lugha

  • Page ID
    79921
  • \( \newcommand{\vecs}[1]{\overset { \scriptstyle \rightharpoonup} {\mathbf{#1}} } \) \( \newcommand{\vecd}[1]{\overset{-\!-\!\rightharpoonup}{\vphantom{a}\smash {#1}}} \)\(\newcommand{\id}{\mathrm{id}}\) \( \newcommand{\Span}{\mathrm{span}}\) \( \newcommand{\kernel}{\mathrm{null}\,}\) \( \newcommand{\range}{\mathrm{range}\,}\) \( \newcommand{\RealPart}{\mathrm{Re}}\) \( \newcommand{\ImaginaryPart}{\mathrm{Im}}\) \( \newcommand{\Argument}{\mathrm{Arg}}\) \( \newcommand{\norm}[1]{\| #1 \|}\) \( \newcommand{\inner}[2]{\langle #1, #2 \rangle}\) \( \newcommand{\Span}{\mathrm{span}}\) \(\newcommand{\id}{\mathrm{id}}\) \( \newcommand{\Span}{\mathrm{span}}\) \( \newcommand{\kernel}{\mathrm{null}\,}\) \( \newcommand{\range}{\mathrm{range}\,}\) \( \newcommand{\RealPart}{\mathrm{Re}}\) \( \newcommand{\ImaginaryPart}{\mathrm{Im}}\) \( \newcommand{\Argument}{\mathrm{Arg}}\) \( \newcommand{\norm}[1]{\| #1 \|}\) \( \newcommand{\inner}[2]{\langle #1, #2 \rangle}\) \( \newcommand{\Span}{\mathrm{span}}\)\(\newcommand{\AA}{\unicode[.8,0]{x212B}}\)

    Sarufi: Tensi za Maneno Mawili

    Two-word tenses, also known as Complex or Compound Tenses, offer a finer distinction of time and aspect (completion of action, continuation, etc.), than one-word tenses can. E.g.

    nitasoma
    I’ll read/ I’ll be reading
    nitakuwa nikisoma
    I’ll be reading
    mvua ilinyesha
    it rained/ it was raining
    mvua ilikuwa ikinyesha
    it was raining

    There are many combinations of tense markers used in the first and second verb. The following exemplify the most frequently used ones.

    Affirmative

    TENSE + KI/NA (continuous action)

              nitakuwa nikila  
    nimekuwa nikila
    nilikuwa nikila
    (mimi) huwa nikila

    I’ll be eating
    I have been eating
    I was eating
    I usually eat

    TENSE ME (completed action)

              nitakuwa nimekula
    nilikuwa nimekula
    (mimi) huwa nimekula
    I’ll have eaten
    I had eaten
    I usually (will/would) have eaten

    Negative

    TENSE KI/NA (continuous action)

              nitakuwa sili
    nimekuwa sili
    nilikuwa sili
    (mimi) huwa sili

    I won’t be eating
    I haven’t been eating
    I wasn’t eating
    I don’t usually eat

    TENSE ME (completed action)

              nitakuwa sija(ku)la
    nilikuwa sija(ku)la
    (mimi) huwa sija(ku)la
    I won’t have eaten
    I hadn’t eaten
    I usually (won’t/wouldn’t) have eaten

    Another way to negate, sitakuwa nikila, I WON’T be eating, etc., which negates the first verb, stresses the negation more than the first way does. It would be used in contexts like the following:

              Mariamu: Saa sita utakuwa umemaliza?
    ‘Will you be done/finished at twelve?’
              Rosa: Hapana. Saa hizo sitakuwa (nimemaliza).
    ‘No. At that time I won’t.’
              Hakimu: Saa sita ulikuwa ukila?
    ‘At twelve o’clock – were you eating?’
              Mshtakiwa: Sikuwa (nikila). Mheshimiwa.
    ‘I wasn’t, Your Honor.’

    Zoezi la kwanza. Tafsiri sentensi zifuatazo.
    1           Sperantia alikuwa analia.
    2           Walikuwa wakimaliza.
    3           Maembe yalikuwa yakioza.
    4           Zakaria alikuwa amekonda.
    5           Alikuwa bado akikumbuka maneno ya mama yake.
    6           Thereza alikuwa bado hajaelewa.

    Zoezi la pili. a) Sikiliza sentensi. b) Andika sentensi. c) Tafsiri. 

    Zoezi la tatu. Tafsiri kwa Kiswahili.
    1           the man walked/the man was walking
    2           they will eat/they will be eating
    3           we said/we were saying
    4           when it rained/when it was raining
    5           people told her/people were telling her
    6           the child was baptized/the child had been baptized

    Zoezi la nne. Soma, andika, tafsiri mifano.
    Andika na tafsiri mifano 5 ya tensi za maneno mawili uliyosoma katika maandishi yo yote ya Kiswahili. (Mifano mingi inapatikana katika Rosa Mistika.)

    Zoezi la tano. Kanusha.
    Angalia picha zinazopatikana katika ukurasa wetu wa ukurasa wetu wa stempu. Andika sentensi 6-8 juu ya stempu mbalimbali ukitumia tensi mbalimbali za maneno mawili (kanusha).
    K.m. stempu moja ya NDEGE inamwonyesha tumbusi (tai mzoga). Unaweza kuandika:

    Tumbusi hakuwa akila. The vulture wasn’t eating.

    Zoezi la sita. Eleza kwa Kiswahili maana za maneno yafuatayo.
    1           batiza
    2           lewa
    3           mganga
    4           mwenye bidii
    5           pombe ya kienyeji
    6           pongezi
    7           punguza bei
    8           rafiki wa kiume
    9           tukana
    10         vigelegele

    Zoezi la saba. INSHA
    Andika insha juu ya
    A. Mada moja inayotoka sura hii, au
    B. Mada kutoka sura hii, lakini inayohusika na maisha yako. TUMIA TENSI MBALIMBALI ZA MANENO MAWILI.


    4.6: Matumizi ya Lugha is shared under a CC BY-NC-SA license and was authored, remixed, and/or curated by LibreTexts.

    • Was this article helpful?